GÖZ HASTALIKLARI DOKTORU ALİ BİN İSA EL-KEHHAL
#1
Müslümanlar arasında “Kehhal”, Avrupa’da ise “Hally Jesu”
isimleriyle meşhûr olmuş, göz hastalıkları hakkında ilk defa ki-
tab  yazan  Müslüman  tıp  âlimidir.  Hayatı  hakkında  fazla  bilgi
yoktur. 1039 (H. 430) senesinde Bağdat’ta vefât etti. Ali bin İsa
el-Kehhal’ın, İslâm âleminde ve batıda meşhûr bir tıp âlimi ola-
rak bilinmesinin sebebi, yazmış olduğu Tezkiretü’l-Kehhalîn ad-
lı üç  ana  bölümden  meydana  gelen  eseridir.  Birinci  bölümde;
gözün anatomisi, fizyolojisi, tabakaları, damar ve sinirlerin ince-
lenmesi, her bir tabakanın başlangıç ve sonu, sağladığı fayda-
lar ve beslenme kaynakları anlatılmaktadır.
İkinci bölümde; gözün dış hastalıkları ve tedavileri, göz ka-
pağı, gözyaşı bezleri, kornea ve uveanın hastalıkları ve tedâvî-
leri, katarakt ve ameliyatı hakkında bilgi verilmektedir. Bu bö-
lümde trahom hastalığına da yer verilmiş, gözde arpacık çıkma-
sı, göz kapağının büyümesi ve şeklinin bozulması durumları ile
göz kapak içi derisine âid on üç hastalık ele alınmış, bu tür has-
talıklarda yumurta akı, süt gibi maddelerin, çinko külü ve uyuş-
turucu bir madde ile kullanılabileceğini bildirmiştir.
Üçüncü bölümünde, gözün iç hastalıkları ve tedavileri, billur
cisim ve albümin hastalığında gözün değişiklikleri, miyop, hiper-
metrop, gece körlüğü; saydam tabaka, retina, görme siniri, ağ-
tabaka ve iris hastalıkları, şaşılık ve görme hastalıkları hakkın-
da  bilgi verilmekte ve yüz otuz iki çeşit hastalığın ta‘rîfi yapıl-
maktadır. Eser; hijyenle ilgili bazı tavsiyelerin yanında 141 basit
ilâcın göze etkilerini açıklayan bir kısımla son bulmaktadır.
Eserin en orijinal yerlerinden biri de o güne kadar bilinen lo-
kal anesteziklerin yanı sıra ağrılı ameliyatlarda ilk defa mandra-
gora (adamotu) ve opium (afyon) buharı gibi genel anestezi ya-
pan maddelerin yardımıyla göz ameliyatlarının nasıl yapılacağı-
nı ta‘rif etmiş olmasıdır. Ali bin İsa el-Kehhal’in bu önemli eseri,
Avrupa’da Latinceye tercüme edildi. Tıp tarihçileri, on dokuzun-
cu asrın ortalarına kadar gözle ilgili daha mükemmel bir eserin
yazılmadığını  ifâde  etmektedirler.   Eser, Arapça  olup,  Hindis-
tan’da Hazînetü’l-Me‘ârif Yayınevi tarafından neşredilmiştir.
(Yeni Rehber Ansiklopedisi)
  


Hızlı Menü:


Konuyu Okuyanlar:
1 Ziyaretçi